بازارهای مالی بستری هستند که انواع داراییهای مالی شامل اوراق بهادار، کالاها و سایر داراییهای قابل معامله در قیمتهایی که تابع عرضه و تقاضا هستد، مبادله و داد و ستد میگردند.
این بازارها با فراهم کردن شرایط و امکانات، نقل و انتقال داراییهای مالی را برای خریداران و فروشندگان تسهیل میکنند. بازارهای مالی انواع مختلفی دارند و نیازهای شرکتکنندگان است که مشخصات هریک از بازارها را تعیین میکند. انواع بازارهای مالی براساس ماهیتی که دارند طبقه بندی میشوند.
بازار کالا و خدمات
ازگذشته تا به حال انسانها همواره مکان مشخصی را برای عرضه و تقاضای کالاها و خدمات خود داشتهاند که لزوم آن رعایت قوانین و مقررات حاکم بر بازار های مالی بوده است. ارزش کالاها و خدمات مبادلاتی با واحد پولی پذیرفته شده، تعریف میشود. مبادلات در این بازار تحت مکانیزمهایی که تعادل عرضه و تقاضا حفظ شود صورت میگیرد.کالاها و خدمات مختلفی در این بازار وجود دارند که تحت قوانین و مقررات حاکم بر خود معامله میگردند. با انجام معاملات، واحد پولی در بخشهای مختلف بازار بدون هیچ محدودیتی جا به جا میشود.
قدمت و توانایی بالای بازار کالا در تأمین نیازهای کلی افراد باعث گسترش زیاد آن شده است. آنچه که در این بازار، ارزش کالا و خدمات بر اساس آن تعیین میشود و به آن وابسته است، عرضه و تقاضا است. تقاضا متناسب با نیاز افراد متغیر بوده و در صورت افزایش تقاضا و ثبات عرضه در بازار، افزایش قیمت یا تورم رخ میدهد. تورم به عنوان بیماری مزمن در اقتصاد هر کشور شناخته میشود و به همین دلیل همه دولتها با حفظ تعادل عرضه و تقاضا در جهت کنترل و حداقل کردن آن تلاش میکنند.
بازار پول
بازار پول بازاری است که در آن پول و داراییهای مشابه پول با سررسید کمتر از یکسال مبادله میشوند.
همچنین به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگیهای ریسک عدم پرداخت پایین، نقدشوندگی بالا، ارزش اسمی زیاد و نوسان کم شناخته میشود. رسالت این بازار استفاده از ابزارهایی است که اشخاص و بنگاههای تجاری بتوانند در کمترین زمان ممکن نقدینگی خود را به حد مطلوب برسانند.
از مهمترین نهادهای تشکیل دهنده بازار پول میتوان به بانکها، مؤسات اعتباری، صندوقهای سرمایهگذاری و … اشاره نمود. اشخاص یا واحدهای اقتصادی دارای مازاد نقدینگی از مشارکتکنندگان بازار پول هستند که منابع خود را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم با سررسید کوتاه مدت به واحدهایی که به منابع مالی نیاز دارند تخصیص میدهند.
بازار سرمایه
در بازار سرمایه ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یکسال و داراییهای بدون سررسید در آن مبادله میشوند. این بازار پلی ارتباطی میان سرمایهگذاران و واحدهای اقتصادی است که وجوه مازاد شرکتها را به واحدهای سرمایهگذاری انتقال میدهد. بازار سرمایه در تجمیع سرمایههای خرد و پراکنده نقشی اساسی داشته و از طریق تامین مالی به واحدهای صنعتی و تولیدی یاری میرساند.
مهمترین نهادهای فعال در این بازار عبارتاند از:
بورس کالا
شرکتهای کارگزاری
شرکتهای بازارگردانی
شرکتها و مشاوران سرمایهگذاری
شرکتهای سرمایهگذاری
شرکتهای سبدگردانی
و …
بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار وسیعتر و دارای ابزارهای مالی متنوعتری است. این ابزارهای مالی عبارتند از : سهامعادی، سهامممتاز، اوراق مشارکت، ابزار مشتقه و…