امروزه بورس به‌عنوان بازاری با پتانسیل بازدهی بالا، توجه سرمایه‌گذاران بسیاری را به خود جلب کرده است. با این حال، موفقیت در این بازار مستلزم آگاهی از روش های سرمایه‌گذاری در بورس، متناسب با ترجیحات ریسک و بازدهی سرمایه‌گذار است. در حالت کلی دو روش برای سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارد؛ سرمایه‌گذاری مستقیم که نیازمند دانش تحلیلی، پیگیری مستمر بازار و توانایی مدیریت ریسک است.
از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق واسطه‌های مالی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا سبدگردانی اختصاصی انجام می‌شود. این روش مناسب افرادی است که زمان یا تخصص کافی برای مدیریت پرتفوی خود ندارند، چرا که مدیریت دارایی‌ها به تیم‌های متخصص سپرده می‌شود. در ادامه این مقاله به بررسی دقیق انواع روش های سرمایه گذاری در بورس و زیرمجموعه‌های هر کدام می‌پردازیم.
انواع روش های سرمایه‌گذاری در بورس
سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس
ویژگی‌های سرمایه گذاری مستقیم در بورس
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس: راهکاری هوشمندانه
مزایای سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس
انواع روش‌های سرمایه گذاری غیرمستقیم
معرفی صندوق سرمایه گذاری
سبدگردانی اختصاصی
تفاوت صندوق سرمایه‌گذاری و سبدگردانی در بورس
سرمایه‌گذاری مستقیم بهتر است یا غیرمستقیم؟
سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس
سرمایه‌گذاری مستقیم به روشی اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران به‌طور مستقل و از طریق پلتفرم‌های معاملاتی کارگزاری‌ها، اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس ایران می‌کنند. به عقیده متخصصان و معامله‌گران بازارهای مالی، سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس مستلزم دارا بودن سه مولفه اساسی است:
دانش تخصصی در حوزه بازارهای مالی، تسلط بر روش‌های تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و آشنایی با روانشناسی معامله‌گری و مدیریت ریسک.
ویژگی‌های سرمایه گذاری مستقیم در بورس
برای دستیابی به نتایج مطلوب در این روش، سرمایه‌گذار باید به‌صورت مستمر و روزانه بازار را رصد کند. گزارش‌های مالی شرکت‌ها را تحلیل کرده و تحولات اقتصادی اثرگذار بر بازار سرمایه را پیگیری کند. با این حال، باید توجه داشت که این سرمایه‌گذاری مستقیم برای تمامی افراد مناسب نیست. سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای که فاقد دانش کافی در این حوزه هستند، نه‌تنها خود را در معرض ریسک‌های قابل توجهی قرار می‌دهند، بلکه ممکن است با تصمیم‌گیری‌های نادرست، بر کارایی بازار نیز تاثیر منفی بگذارند.
بر این اساس، سرمایه‌گذاری مستقیم بیشتر مناسب سرمایه‌گذاران حرفه‌ای یا نیمه‌حرفه‌ای است که از دانش، زمان و توان تحلیل کافی برخوردار هستند. همچنین این روش عمدتاً به افرادی توصیه می‌شود که علاوه بر دارا بودن دانش تخصصی، از توانایی مدیریت هیجانات و کنترل ریسک در شرایط نوسانی بازار برخوردار باشند. در غیر این صورت، روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم می‌توانند گزینه مناسب‌تری برای این دسته از سرمایه‌گذاران محسوب شوند که در ادامه به معرفی آن می‌پردازیم.
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس: راهکاری هوشمندانه
در کنار روش مستقیم، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به‌عنوان مکانیزمی کارا برای سرمایه‌گذاری در بورس بدون نیاز به دانش تخصصی مطرح می‌شود. صندوق های سرمایه‌گذاری و خدمات سبدگردانی اختصاصی دو روش اصلی سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس محسوب می‌شوند. در این شیوه، مدیریت دارایی‌ها به تیم‌های متخصص متشکل از تحلیلگران خبره و مدیران پرتفوی سپرده می‌شود که به صورت تمام‌وقت بازار را رصد و تحلیل می‌کنند.
مزایای سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق شرکت‌های دارای مجوز سبدگردانی، مزایای متعددی برای سرمایه‌گذاران به همراه دارد که مهم‌ترین آن کاهش ریسک سرمایه‌گذاری است. این روش با بهره‌گیری از تخصص مدیران حرفه‌ای و تنوع‌بخشی بهینه در سبد دارایی‌ها، احتمال زیان را به حداقل می‌رساند.
از دیگر مزایای کلیدی می‌توان به صرفه‌جویی در زمان اشاره کرد، چرا که نیاز به پیگیری مستمر بازار و تحلیل‌های پیچیده را مرتفع می‌سازد. همچنین، این روش قابلیت دسترسی آسان برای سرمایه‌گذاران خرد را فراهم می‌آورد و امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ نسبتاً کم را نیز میسر می‌سازد.
ویژگی نقدشوندگی بالا در بسیاری از ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری، امکان تبدیل سریع دارایی به وجه نقد را ایجاد می‌کند. علاوه بر این، شفافیت اطلاعاتی و نظارت مستمر نهادهای ناظر بر عملکرد این نهادها، سطح اطمینان سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهد. این مجموعه مزایا، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را به گزینه‌ای ایده‌آل، به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای تبدیل کرده است.
انواع روش‌های سرمایه گذاری غیرمستقیم
به‌طور کلی روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
- صندوق های سرمایه‌گذاری (Investment Funds)
- سبدگردانی اختصاصی
معرفی صندوق سرمایه گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با دریافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. صندوق‌ها با جمع‌آوری پول‌های خرد و کلان از سرمایه‌گذاران(حقیقی و حقوقی) و متناسب با ساختارشان، در انواع دارایی شامل سهام، حق تقدم، اوراق بهادار با درآمد ثابت، انواع گواهی سپرده کالایی و انرژی و… سرمایه‌گذاری می‌کنند. افراد با سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، در سبدی متنوع از دارایی‌های مالی شامل سهام، اوراق مشارکت با درآمد ثابت و سایر اوراق بهادار سهیم می‌شوند.
صندوق‌ها توسط گروهی از تحلیلگران و متخصصان بازارهای مالی مدیریت می‌شوند و مزایای قابل‌توجهی از جمله نقدشوندگی بالا، تنوع‌بخشی حرفه‌ای و کاهش ریسک را ارائه می‌کند. صندوق‌ها متناسب با دارایی‌هایی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، انواع مختلفی دارند که صندوق درآمد ثابت یکی از پرطرفدارترین آن‌ها بین سرمایه‌گذاران به‌شمار می‌رود. صندوق‌های درآمد ثابت این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند تا با هر میزان سرمایه (حتی 100 هزار تومان) از بازدهی پایدار و بدون ریسک بهره‌مند شوند. لازم به ذکر است، کارمزد سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها کمتر از کارمزد خرید و فروش سهام است که همین مساله می‌تواند هزینه سرمایه‌گذاری افراد را نیز کاهش دهد.
سبدگردانی اختصاصی
در روش سبدگردانی اختصاصی، دارایی افراد مستقیما به نام شخص سرمایه‌گذار و با استفاده از کد اختصاصی سبدگردانی (کد PRX) مدیریت می‌شود. در این روش سبدگردان متناسب با میزان ریسک‌پذیری و افق سرمایه‌گذاری متقاضیان اقدام به انعقاد قرارداد و مدیریت دارایی افراد می‌کند. همچنین با توجه به اختصاصی بودن سبدگردانی برای هر فرد، کارمزدها نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیشتر است.
هر دو روش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم با وجود تفاوت‌های ساختاری، از مزیت مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها برخوردارند و می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای محسوب شوند. انتخاب بین این دو روش عمدتا به عواملی مانند میزان سرمایه اولیه، افق زمانی سرمایه‌گذاری و سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار بستگی دارد. مطالعات تجربی نشان می‌دهد که هر دو روش در بلندمدت می‌توانند بازدهی مناسبی را برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشند.
تفاوت صندوق سرمایه‌گذاری و سبدگردانی در بورس
در سبدگردانی اختصاصی، پرتفوی هر سرمایه‌گذار به نام خود فرد و با یک کد اختصاصی برای ایشان، تشکیل می‌شود. این روش متناسب با درجه ریسک‌پذیری و افق سرمایه‌گذاری، به‌صورت اختصاصی برای هر فرد سرمایه‌گذاری انجام می‌شود. همچنین برای هر فرد این امکان وجود دارد که در دوره‌های زمانی ذکر شده در قرارداد اختصاصی، جزئیات پرتفوی خود را مشاهده کند.
ولی در صندوق‌ها، هر فرد با خرید واحدهای سرمایه‌گذاری، سهمی از دارایی‌های کل صندوق را خواهد داشت و براساس سهم خود، در افزایش یا کاهش ارزش دارایی‌های صندوق شریک می‌شوند. سرمایه تجمیع‌شده در اختیار مدیر صندوق قرار می‌گیرد که با اتکا به دانش و تخصص خود اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند. جزئیات مربوط به دارایی و خرید و فروش‌های هر صندوق به‌صورت منظم در سایت صندوق و سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران(کدال) منتشر می‌شود.
مزیت اصلی سبدگردانی اختصاصی، شخصی‌سازی کامل پرتفوی بر اساس ویژگی‌های منحصر به فرد هر سرمایه‌گذار است که البته به دلیل خدمات اختصاصی، هزینه‌های مدیریتی بالاتری دارد. در مقابل، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با بهره‌گیری از صرفه‌جویی ناشی از مقیاس، هزینه‌های کمتری را به سرمایه‌گذاران تحمیل می‌کنند. هر دو روش مزایای خاص خود را دارند: سبدگردانی برای سرمایه‌گذاران حقوقی و افراد با سرمایه‌های کلان مناسب‌تر است؛ در حالی که صندوق‌ها گزینه‌ای ایده‌آل برای تمامی سرمایه‌گذاران با هر میزان سرمایه هستند.
سرمایه‌گذاری مستقیم بهتر است یا غیرمستقیم؟
بازار سرمایه با وجود پتانسیل بالای بازدهی، همواره با ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک همراه است. در این میان، انتخاب استراتژی سرمایه‌گذاری مناسب نقشی کلیدی در تحقق موفقیت مالی ایفا می‌کند. سرمایه‌گذاری مستقیم مستلزم برخورداری از دانش تخصصی، صرف زمان کافی و توانایی
مدیریت هیجانات است. در مقابل، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم با تکیه بر مدیریت حرفه‌ای و تنوع‌بخشی، ریسک را کاهش داده و گزینه‌ای مناسب برای افراد کم‌تجربه یا دارای فرصت محدود محسوب می‌شود.
در نهایت، انتخاب مناسب باید بر پایه میزان دانش، سطح ریسک‌پذیری و اهداف مالی هر فرد صورت گیرد.
سوالات متداول
تو بورس بخوام سرمایه‌گذاری کنم، باید خودم دست به کار شم یا می‌تونم کارو بسپرم به یکی دیگه؟
دوتا راه داری: یا خودت وارد می‌شی (سرمایه‌گذاری مستقیم) که باید کلی وقت بذاری، تحلیل بلد باشی و بازارو بشناسی؛
یا می‌سپری به کاربلدا (سرمایه‌گذاری غیرمستقیم)، مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا سبدگردانی اختصاصی، که اونا برات خرید و فروش می‌کنن و تو فقط نتیجه رو می‌بینی!
سرمایه‌گذاری مستقیم تو بورس به درد کیا می‌خوره؟
اگه وقت داری، حوصله خوندن گزارش‌ها رو داری، از عدد و نمودار نمی‌ترسی و می‌تونی هیجاناتتو کنترل کنی، برو برای سرمایه‌گذاری مستقیم.
ولی اگه حوصله و تخصصش رو نداری، بهتره بری سراغ روش غیرمستقیم که خیالت راحت‌تر باشه.
فرق بین صندوق سرمایه‌گذاری و سبدگردانی چیه؟ کدوم بهتره؟
صندوق مثل غذای آماده‌ست، یه نسخه برای همه‌ست و هزینه‌ش کمتره. ولی سبدگردانی مثل غذای سفارشی می‌مونه؛ مخصوص خودته و دقیق با توجه به شرایطت برات چیده می‌شه.
اگه پول بیشتری داری و دنبال یه برنامه اختصاصی هستی، سبدگردانی خوبه؛
اگه با پول کم می‌خوای شروع کنی و گزینه ساده‌تر می‌خوای، صندوق بهتره.
من مبتدی‌ام، با پول کم چی کار کنم؟ کجا بذارم که هم ریسک کم باشه هم سود خوب؟من مبتدی‌ام، با پول کم چی کار کنم؟ کجا بذارم که هم ریسک کم باشه هم سود خوب؟
یه صندوق درآمد ثابت انتخاب کن!
با ۱۰۰ هزار تومن هم می‌تونی شروع کنی. این صندوق‌ها سودشون ثابت و امن‌تره، مخصوص وقتیه که نمی‌خوای ریسک زیادی کنی و دنبال یه سود منطقی و بی‌دردسر هستی.
