با افزایش نرخ تورم در سال‌های اخیر و تمایل افراد جامعه به حفظ ارزش دارایی‌های خود، بازار سرمایه تبدیل به یکی از مقاصد اصلی افراد جامعه شد که در این میان برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری داشتند سوالات و ابهاماتی ایجاد شد که ” بورس چیست؟ “، ” چگونه در این بازار سرمایه‌گذاری کنیم؟ ” از این قبیل سوالات بود.
در این پست از بلاگ گنجینه ارزش به صورت مختصر به تاریخچه و علل شکل گیری بورس در جهان، ایران و انواع روش های سرمایه‌گذاری در ایران خواهیم پرداخت.
- تاریخچه شکل‌گیری بورس در ایران و جهان
- علت پیدایش و شکل‌گیری بورس چیست؟
- مزایای بورس نسبت به دیگر بازارهای مالی
- انواع بازار بورس در ایران
- نحوه سرمایه‌گذاری در بورس
تاریخچه شکل‌گیری بورس در ایران و جهان
طبق روایاتی در قرن پانزدهم میلادی کسبه و تاجران شهر بروژ در شمال غربی بلژیک در مقابل خانه آقای “واندر بورس” جمع می‌شدند و به خرید و فروش کالا‌ها بر اساس حراج به مانند مزایده‌های امروزی می‌پرداختند که بعدا به مکان‌هایی که محل داد و ستد طلا، سکه و اسناد دارای ارزش مالی بود، بورس گفته می‌شود.
بورس‌ها به مرور زمان توسعه پیدا کردند و در آمستردام فعالیت اولین بورس اوراق بهادار در جهان به شکل رسمی با عرضه سهام شرکت ” هند شرقی هلند ” در سال 1602 آغاز شد.
سال 1315 هجری شمسی سالی بود که مطالعات درباره تاسیس بورس در ایران آغاز شد. در این سال ” ران لوترفِلد ” بلژیکی به درخواست دولت وقت ایران شروع به مطالعه و تدوین طرحی درباره تاسیس بورس در ایران کرد و اساسنامه‌ای در این رابطه تهیه و به مسئولان وقت ارائه داد. در آن روز‌ها شرایط برای تاسیس بورس محیا نبود و با شروع جنگ جهانی دوم تمامی فعالیت ها متوقف شد و در نهایت پس از 25 سال سرانجام در سال 1341، وزارت بازرگانی با تاسیس بورس موافقت کرد.
علت پیدایش و شکل‌گیری بورس چیست؟
شرکت‌ها و صنایع از طریق کانال‌های مختلف سرمایه‌های خرد و کلان سرمایه‌گذاران را برای تامین مالی پروژه‌ها جمع‌آوری می‌کردند که بازار سرمایه شفافیت، قانونمندی و انسجام بیشتری نسبت به بازارهای دیگر داشت که در نهایت شراکت سرمایه‌گذار و تقسیم سود نقدی را با دقت بالا و بدون اشتباه محاسبه می‌کرد.
سرمایه‌گذار به اندازه سهم خریداری شده، در تقسیم سود شرکت شریک می‌شد و همچنین نوسان قیمت آن سهم نیز در دارایی‌های سرمایه‌گذار تاثیر‌گذار بود.
مزایای بورس نسبت به دیگر بازارهای مالی
برای بررسی مزیت‌‌های یک بازار مالی عواملی همچون میزان بازدهی، روش‌های سرمایه‌گذاری، نقدشوندگی توجه کرد.
- بازدهی بالا
در نمودارهای زیر بازدهی بازارهای مالی مختلف در دوره‌های 5 و 10 ساله را مشاهده می‌کنید که در شهریور 1401 شاخص بورس با بازدهی 100 درصدی نسبت به بازارهای مالی دیگر، بیشترین بازدهی را داشته است.
2. نقدشوندگی بالا
نقدشوندگی بالا به این معنی است که هر زمان به عنوان سرمایه‌گذار تصمیم به فروش سهام یا اوراق بهاردار بگیرید، میتوانید در عرض چند دقیقه آنرا تبدیل به نقد کنید. این در حالیست که دارایی‌هایی مانند خودرو و مسکن زمان نقدشوندگی به نسبت بیشتری نسبت به سرمایه دارند.
3. سرمایه‌گذاری با پول کمتری
مزیت دیگر بازار بورس، سرمایه گذاری با مبلغ کمتری نسبت به سایر بازارهای مالی است. شما میتوانید با حداقل 500 هزار تومان شروع به سرمایه‌گذاری کنید.
4. جلوگیری از تورم
افزایش میزان نقدینگی در کشور یکی از دلایل افزایش تورم می‌باشد که دولت با انتشار اوراق بهاردار و فروش سهام باعث کنترل نقدینگی بالا در جامعه شده و از افزایش تورم در کشور جلوگیری می‌کند.
5. افزایش رشد اقتصادی
بازار سرمایه با تشویق افراد جامعه به سرمایه گذاری در صنایع و تولیدات و همچنین تامین مالی شرکت‌ها و کسب و کار‌ها، می‌تواند باعث افزایش رشد اقتصادی، افزایش تولید و کارآفرینی گردد.
انواع بازار بورس در ایران
بازار بورس در ایران به چهار دسته زیر تقسیم بندی می‌گردد که در ادامه به شرح هر کدام از این بازار‌ها میپردازیم.
- بورس
- فرابورس
- بورس کالا
- بورس انرژی
بورس اوراق بهادار
این بازار قدیمی ترین بازار بین انواع بورس در ایران است. در این بازار دارایی‌های مختلف مالی مانند سهام شرکت‌ها، اوراق بهادار و… خرید و فروش می‌گردند. عمده سرمایه‌گذاران بازار سرمایه در این قسمت از بورس فعالیت می‌کنند.
فرابورس
فرابورس بازاری برای خرید و فروش اوراق بهادار شرکت‌هایی است که شرایط پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار را ندارند. عموما شرکت‌هایی که از شفافیت مالی و سودآوری کمتری نسبت به شرکت‌های حاضر در سرمایه برخوردارند برای کسب منفعت از مزایای بازارهای مالی، در فرابوس فعالیت می‌کنند. در انگلیسی به این بازار OTC گفته می‌شود که مخفف عبارت Over The Counter می‌باشد.
بورس کالا
در این بازار کالا‌های مختلف فیزیکی خرید و فروش می‌شوند. فولاد، سیمان، فرآورده‌های پتروشیمی و نفتی، خودرو، پسته، زعفران و … کالاهایی هستند در این بازار داد‌و‌ستد می‌شوند. بورس کالا نیز همون بازارهای دیگر بورس تحت نظارت سازمان بورس و دیگر نهاد‌های نظارتی می‌باشند و خریدارن و فروشندگان ملزم به اجرای قوانین حاکم بر این بازار می‌باشند.
بورس انرژی
این بازار تا حدود زیادی شبیه بورس کالا است با این تفاوت که در این بازار حامل های انرژی مانند نفت، گاز، برق و … و اوراق بهادار مربوط به آن‌ها عرضه می‌شود. در این بازار نیز خریدار و فروشنده براساس مدل مناقصه با نظارت سازمان‌های ذی‌ربط اقدام به معامله می‌کنند
نحوه سرمایه‌گذاری در بورس
سرمایه‌گذاری در این بازار به دو روش مستقیم و غیرمستقیم است.
در روش مستقیم سرمایه‌گذار با مراجعه به سامانه سجام مراحل احراز هویت خود را طی می‌کند تا کد بورسی صادر گردد. این کد همانند شماره ملی برای هر فرد منحصر بفرد است و از آن برای ثبت نام در کارگزاری و خرید و فروش سهام استفاده می‌شود. در مرحله آخر در یک کارگزاری ثبت نام کرده و شروع به خرید و فروش نمایید.
در روش سرمایه‌گذاری به روش غیرمستقیم سرمایه‌گذار دارایی خود را تحت مدیریت شرکت‌های سبدگردان یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار می‌دهد. این روش مناسب افرادی است که وقت و فرصت کافی برای رصد بازار و تحلیل سهام ندارند.
برای کسب اطلاعات بیشتر، مقاله انواع روش های سرمایه گذاری در ایران کدامند و چه مزایا و معایبی دارند؟ را مطالعه کنید.
