از عوامل مهم و موثر بر میزان بازدهی سبد اختصاصی شما، میزان و سطح ریسک‌پذیری شما است، به این صورت که

اگر شما سطح ریسک‌پذیری پایینی داشته باشید، سبدگردان برای سبد شما اوراق بهادار کم ریسک خریداری می‌نماید و  میزان بازدهی موردانتظار سبد شما اندکی بیشتر از سود بانکی خواهد بود.

در صورتی که سطح ریسک‌پذیری شما متوسط باشد، میزان بازدهی مورد انتظار شما بالاتر از سطح ریسک پذیری پایین خواهد بود. در این نوع ریسک پذیری مقداری از سرمایه شما صرف خرید اوراق کم ریسک و مقداری هم صرف خرید اوراق پر ریسک خواهد شد.

 و در نهایت اگر سطح ریسک‌پذیری بالایی داشته باشید، تمام سرمایه شما صرف خرید اوراق پرریسک خواهد شد و بازدهی موردانتظار شما بیشتر از سطح متوسط خواهد بود.

توجه داشته باشید که بازدهی مورد انتظار همواره رابطه مستقیمی با ریسک دارد و با افزایش بازدهی مورد انتظار ریسک نیز افزایش پیدا خواهد کرد. شرکت سبدگردان خط ارزش با استفاده از دانش و تخصص تیم تحلیل خود با متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذار متناسب با سطح ریسک‌پذیری ایشان در راستای مدیریت ریسک اقدام خواهد نمود.

چگونگي محاسبه‌ي بازدهي سبد اختصاصي و بازدهي سبدگردان

  به منظور ارائه‌ي روشي كه بتوان از طريق آن بازدهي سبدهاي اختصاصي و همچنين عملكرد سبدگردان را ارزيابي نمود، از دو فرمول شناخته‌شده جهاني تحت عناوين (الف) نرخ بازدهي پول وزني MWRR)) و (ب) نرخ بازدهي زمان     وزني TWRR))، استفاده مي‌شود كه در اين قسمت چگونگي محاسبه‌ي اين دو روش تشريح مي‌شود. نرخ بازدهي پول وزني (MWRR) برای هر سبد اختصاصي محاسبه مي‌شود و به گونه‌اي طراحي شده تا بيانگر بازدهي هر سبد اختصاصي تحت       مديريت سبدگردان باشد. نرخ بازدهي زمان وزني (TWRR (بيانگر بازدهي كل تمامي دارايي‌هاي تحت مديريت سبدگردان است و نشان مي‌دهد كه سبدگردان به طور متوسط تا چه حد در مديريت سبدهاي اختصاصي تحت مديريت خود، موفق به كسب بازدهي براي سرمايه‌گذاران شده‌است. به عبارت ديگر سرمايه‌گذاران با توجه به بازدهي سبدگردان، مي‌توانند عملكرد سبدگردان را ارزيابي نموده و در مورد سپردن مديريت دارايي خود به سبدگردان تصميم‌گيري كنند. سبدگردان، بازدهي سبد اختصاصي را به صاحب سبد (سرمايه‌گذار) مربوطه گزارش مي‌كند، در حالي‌كه موظف است بازدهي سبدگردان را جهت اطلاع عموم در تارنماي خود منتشر كند.

1) نرخ بازدهي پول وزني (MWRR)

براي محاسبه بازدهي هر سبد اختصاصي از رابطۀ زير استفاده مي‌شود:

 كه در آن:

2) نرخ بازدهي زمان وزني (TWRR)

ابتدا كل دورۀ مورد نظر براساس تاريخ وقوع جريان‌هاي نقدي (افزايش سرمايه يا برداشت سرمايه‌گذار) و تاريخ انعقاد قرارداد جديد سبدگرداني يا تاريخ خاتمه يك قرارداد سبدگرداني به زير دوره‌هاي متعدد تقسيم مي‌شود. بنابراين اگر جريان ورودي و خروجي در n تاريخ مختلف در طول دورۀ موردنظر، به وقوع بپيوندند، در نتيجه كل دوره به 1 + n زير دوره تقسيم مي‌شود كه در آن زير دورۀ اول از ابتداي دورۀ مورد نظر شروع شده و تا تاريخ وقوع اولين جريان نقدي ادامه مي‌يابد و زير دورۀ دوم از تاريخ وقوع جريان نقدي اول شروع شده و تا تاريخ جريان نقدي دوم ادامه مي‌يابد و به همين ترتيب جريان نقدي دورۀ آخر از تاريخ وقوع آخرين جريان نقدي شروع شده و تا پايان دورۀ مورد نظر ادامه مي‌يابد. براي مثال به نمودار زير توجه شود:

 پس از تقسيم كل دوره به زير دوره‌هاي موردنظر، بازدهي هر زير دورۀ nام به شرح زير محاسبه مي‌شود:

 سالانه كردن نرخ‌هاي بازدهي

براي سالانه كردن هريك از بازدهي‌هاي محاسبه‌شده از فرمول زير استفاده مي‌شود:

چگونگي محاسبۀ ارزش دارايي‌هاي سبداختصاصي

در محاسبۀ نرخ بازدهي سبداختصاصي و نرخ بازدهي سبدگردان، لازم است ارزش سبد يا سبدهاي اختصاصي در ابتدا و انتهاي هر دورۀ مورد نظر محاسبه گردد. ارزش سبد يا سبدهاي اختصاصي بايد مطابق دستورالعمل نحوۀ تعيين قيمت خريد و فروش اوراق بهادار در صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، محاسبه گردد و در اجراي اين دستورالعمل نكات زير در نظر گرفته‌شوند:

• ارزش اوراق بهادار سبداختصاصي براساس قيمت فروش اوراق بهادار موضوع دستورالعمل« نحوۀ تعيين قيمت خريد و فروش اوراق بهادار صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري» محاسبه شود.
• سبدگردان نبايد قيمت اوراق بهادار سبداختصاصي را براساس آنچه در دستورالعمل يادشده پيش‌بيني شده است، تعديل نمايد.
• در صورتي‌كه بخشي از آوردۀ مشتري را ورقۀ بهاداري تشكيل دهد كه در زمان عقد قرارداد، نماد معاملاتي آن‌بسته باشد، ارزش آن‌ ورقۀ بهادار در محاسبات اين پيوست صفر در نظر گرفته مي‌شود. هر زمان نماد معاملاتي ورقۀ بهادار يادشده بازگشايي شود، ارزش آن براساس قيمت پاياني روز بازگشايي نماد محاسبه شده و به عنوان آوردۀ جديد سرمايه‌گذار در همان روز بازگشايي در نظر گرفته مي‌شود.

کارمزد سبدگردان

کارمزد قرارداد سبدگردانی شامل دو بخش «کارمزد مدیریت» و «کارمزد عملکرد» می‌باشد.

کارمزد مدیریت

این کارمزد معمولاً برای تامین هزینه‌های فرآیند سبدگردانی می‌باشد و مقدار ثابتی می‌باشد، از این رو کارمزد ثابت هم عنوان می‌شود. این کارمزد به میزان آورده سرمایه‌گذار و توافق طرفین بستگی دارد. نرخ آن بین ۱ تا ۲ درصد از خالص ارزش دارایی‏ها می‌باشد که به صورت روزانه محاسبه می‌شود. برای مثال اگر رقم ۱ درصد به عنوان کارمزد ثابت در نظر بگیریم نحوه محاسبه روزانه این کارمزد به صورت زیر خواهد بود:

کارمزد ثابت روزانه = (۳۶۵ ÷ ۱)× ۱% × (خالص ارزش دارایی‏ها در پایان روز)

کارمزد عملکرد

این کارمزد، کارمزد متغیر هم بیان می‌شود، به میزان بازدهی کسب شده در پایان قرارداد بستگی دارد. کارمزد عملکرد به منظور ایجاد انگیزه برای کسب بازدهی بالاتر توسط شرکت سبدگردان برای سبد سرمایه‌گذاری مشتری می‌باشد. این کارمزد نیز به صورت توافقی بین طرفین تعیین می‌شود. برای تعیین این کارمزد ابتدا نرخ مبنا مشخص می‌گردد که معمولاً نرخ مبنا برابر با نرخ سود بانکی می‌باشد. در صورت کسب بازدهی بالاتر از نرخ مبنا، سهمی از مازاد سود کسب شده به شرکت سبدگردان تعلق می‌گیرد. این کارمزد در پایان قرارداد محاسبه و دریافت می‌شود.

به عنوان مثال، فرض کنیم نرخ سود بانکی ۱۸% باشد و سبدگردان در انتهای قرارداد موفق به کسب بازدهی ۳۰% شده باشد و سهم سبدگردان از مازاد سود کسب شده ۲۵% باشد، کارمزد متغیر به صورت زیر محاسبه می‌شود.

کارمزد عملکرد = (اندازه سرمایه گذاری ابتدای دوره) × اضافه بازدهی × سهم سبدگردان از اضافه بازدهی

کارمزد عملکرد = (اندازه سرمایه گذاری ابتدای دوره) × (۱۸%-۳۰%)× ۲۵%

کارمزد عملکرد = (اندازه سرمایه گذاری ابتدای دوره) × ۳%

به این ترتیب بازدهی سرمایه گذار به ۲۷% می رسد.

در اجرای بند (۲) ماده (۷) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ماه ۱۳۸۴، به‌ منظور مدیریت حرفه‎ای وجوه سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه، نهاد مالی جدیدی به نام سبدگردان به‌ عنوان نهاد واسطه‌ای معرفی شد. طبق بند (۴) مادۀ (۱)  دستورالعمل تأسیس و فعالیت سبدگردان، سبدگردانی عبارت از تصمیم به خرید، فروش یا نگه‌داری اوراق بهادار به‌نام سرمایه‌گذار معین توسط سبدگردان در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع برای سرمایه‌گذار است و منظور از سبد اختصاصی، مجموع دارایی‌های موضوع سبدگردانی (اعم از وجه نقد، اوراق بهادار و مطالبات) است که به مشتری معینی تعلق دارد.

سبدگردان خط ارزش نیز مانند هر شخص حقوقی فعال در فضای کسب و کار کشور ملزم به رعایت قوانین و مقررات مختلفی می‌باشد، اما به جهت اینکه شرکت سبدگردان خط ارزش یک نهاد مالی محسوب می‌شود و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌نماید، مهم‌ترین قوانین و مقررات ناظر بر آن مربوط به بازار سرمایه می باشد؛ قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید و دستورالعمل تأسیس و فعالیت شرکت‌های سبدگردان منابعی هستند که چارچوب اصلی فعالیت شرکت سبدگردان خط ارزش را مشخص نموده‌اند.

قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی

دستورالعمل تأسیس و فعالیت سبدگردان

روش کلی مورد استفاده در راستای تجزیه و تحلیل اوراق بهادار در شرکت سبدگردان خط ارزش، تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال می‌باشد. همچنین در راستای بهینه‌سازی مدیریت سرمایه، از سایر روش‌های مبتنی بر علوم رفتاری و روانشناسی بازار نیز استفاده می‌شود.

در فرآیند مدیریت سبد اختصاصی در شرکت سبدگردان خط ارزش، تصمیم‌گیری برای خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار تحت مدیریت، براساس اطلاعات جمع آوری شده در سطوح اقتصاد کلان، صنعت مربوطه و شرکت مورد نظر بر مبنای روش‌های علمی صورت می‌پذیرد. تحلیل آماری اطلاعات بر مبنای روش‌های استاندارد، بررسی دقیق تأثیرات متغیرهای مختلف موثر بر اوراق بهادار و کمی‌سازی این تغییرات جهت پیش‌بینی عایدات آتی، از جمله رویه‌های عملیاتی شرکت می‌باشد.

رصد لحظه‌ای بازار و تغییرات نرخ اوراق و به تبع آن تغییرات بازده، با استفاده از روش‌های استاندارد، منجر به شناسایی و انتخاب صنایع برتر و اوراقی می‌شود که برآیند عایدات مورد انتظار آتی آن‌ها حاکی از سود دهی مناسب است. در شرکت سبدگردان خط ارزش برای شناسایی این فرصت‌ها از روش‌هایی مانند: تنزیل عایدات و سود تقسیمی  (DDM)، تنزیل جریانات نقدی آزاد  (FCF)، ارزش‌گذاری نسبی، ارزش‌گذاری اختیار معامله، ارزش جایگزینی، روش‌های P/E بر اساس EPS کارشناسی و یا ترکیبی از این روش‌ها استفاده می‌شود.

شرکت سبدگردان خط ارزش در تجزیه و تحلیل و تصمیمات سرمایه‌گذاری خود از منابع اطلاعاتی مختلفی استفاده می‌نمایدکه از جمله آن‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• تارنمای سازمان بورس و اوراق بهادار
• تارنمای بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالا و بورس انرژی
• سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران (کدال)
• مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار
• مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
• تارنما و گزارشات ارائه شده توسط اتاق بازرگانی، صنایع و معادن
• تارنما و گزارشات ارائه شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• تارنما و گزارشات ارائه شده توسط مرکز آمار ایران
• و دیگر منابع اطلاعاتی داخلی و بین المللی

تضاد منافع سبدگردان و مشتریان

شرکت سبدگردان خط ارزش در راستای از بین بردن تضاد منافع میان مشتریان و مجموعه شرکت، قراردادهای سبدگردانی را در راستای سود مشترک تنظیم نموده و همچنین مطابق «ماده 14 دستورالعمل سبدگردانی» تعهد می‌نماید در کلیه شرایط منافع مشتریان را بر سایر ذی‌نفعان مقدم بداند. همچنین با توجه به اینکه شرکت سبدگردان خط ارزش تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار می باشد و بر این اساس طبق «ماده 27 دستورالعمل تأسیس و فعالیت شرکت‌های سبدگردان» چنانچه در خرید و فروش سهامی با مشتریان مجموعه، ذی‌نفع باشد آن را افشا خواهد نمود.

ماده 27 دستورالعمل تأسیس و فعالیت شرکت‌های سبدگردان

درصورتي‌كه سبدگردان، ورقه‌ي بهاداري خاص را به‌نام مشتري خود خريد، فروش يا نگه‌داري مي‌كند در حالي كه؛ (الف) شركت سبدگردان يا اشخاص وابسته به آن يا (ب) كاركنان سبدگردان يا اشخاص وابسته به آن‌ها، در آن ورقه‌ي بهادار مطابق تبصره‌ي 1 اين ماده ذينفع محسوب مي‌شوند، و سبدگردان از اين موضوع مطلع بوده يا از طريق دريافت گزارش‌هاي موضوع تبصره‌ي 2 اين ماده از اين موضوع مطلع شده باشد، آن‌گاه سبدگردان موظف است بلافاصله كاركناني كه وظيفه‌ي سبدگرداني براي مشتريان را به عهده دارند، از اين امر مطلع نموده، طي گزارش‌هايي كه حداقل هرماه تهيه مي‌شود حسابرس و امين خود را، از اين موضوع مطلع كند و در گزارش‌هاي دوره‌اي كه به مشتري مي‌دهد، اين موضوع را افشا نمايد. اطلاعات ارائه شده به كاركنان مذكور، حسابرس، امين و مشتري در اجراي اين ماده شامل موارد زير است:

1- مشخصات ورقه‌ي بهادار،

2- شرح منافع ذينفع در آن ورقه‌ي بهادار،

3- تاريخ ذينفع شدن و تاريخ خاتمه‌ي ذينفعي (درصورتي‌كه قبل از تاريخ گزارش، ذينفع شدن افراد موضوع اين ماده خاتمه يافته باشد)،

4- اطلاعات خريد و فروش اوراق بهادار يادشده به نام مشتري از زمان ذينفع شدن يا تاريخ گزارش قبلي هر كدام ديرتر است تا خاتمه‌ي ذينفعي يا تاريخ گزارش هر كدام زودتر باشد (شامل: تعداد اوراق بهادار معامله شده، تاريخ معامله، قيمت معامله، مبلغ معامله و در صورت دسترسي، مشخصات طرف معامله به تفكيك هر ورقه‌ي بهادار) و

5- اطلاعات مربوط به نگه‌داري اوراق بهادار يادشده در سبد اختصاصي از تاريخ ذينفع شدن يا تاريخ گزارش قبلي هركدام ديرتر باشد تا خاتمه‌ي ذينفعي يا تاريخ گزارش هر كدام زودتر باشد (شامل تعداد اوراق بهادار نگه‌داري شده، قيمت تمام شده‌ي هر ورقه و قيمت تمام شده‌ي كل).

تبصره 1:

درصورتي‌كه يك شخص از تغيير قيمت يك ورقه‌ي بهادار، به طور مستقيم يا غير مستقيم سود يا زيان نمايد يا آن ورقه‌ي بهادار براي وي حقوق يا منافعي ايجاد كند يا از معاملات آن ورقه‌ي بهادار منتفع شود يا خود ناشر ورقه‌ي بهادار محسوب شود، آن‌گاه شخص يادشده، نسبت به آن ورقه‌ي بهادار، ذينفع محسوب مي‌شود. بنابراين شخص از جمله در شرايط زير، ذينفع ورقه‌ي بهادار محسوب مي‌گردد:

1- درصورتي‌كه مالك ورقه‌ي بهادار باشد؛

2- درصورتي‌كه اختيار خريد يا فروش ورقه‌ي بهادار را به ديگري اعطاء يا از ديگري دريافت نموده باشد؛

3- درصورتي‌كه ورقه‌ي بهادار را قرض گرفته يا قرض داده باشد؛

4- درصورتي‌كه پذيره‌نويسي يا فروش ورقه‌ي بهادار را تعهد كرده باشد يا بازاريابي براي پذيره‌نويسي يا فروش ورقه‌ي بهادار را پذيرفته باشد يا مشاور ناشر در زمينه‌ي عرضه ورقه‌ي بهادار باشد يا در اين موارد با ديگران مشاركت داشته باشد؛

5- درصورتي‌كه ناشر ورقه‌ي بهادار باشد.

تبصره 2:

كاركنان سبدگردان موظف‌اند بلافاصله پس از ذينفع شدن خود يا اطلاع از ذينفع شدن هريك از اشخاص وابسته‌ي خود نسبت به هر ورقه‌ي بهادار، موضوع را با جزئيات كامل به سبدگردان گزارش كنند. در صورت درخواست اشخاص موضوع بندهاي 2 الي 7 مادۀ 26، سبدگردان موظف به ارائه‌‌ي جزييات اين اطلاعات به اشخاص ياد شده خواهد بود. اين اطلاعات در حدود قيد شده در اين ماده، در اختيار مشتريان قرار مي‌گيرد و جزييات اطلاعات به صورت محرمانه نزد سبدگردان نگه‌داري شده و در اختيار مشتريان يا ساير كاركنان (به استثناي كاركناني كه وظيفه‌ي تهيه‌ي گزارش موضوع اين ماده را براي حسابرس، امين و مشتري به عهده دارند) قرار نمي‌گيرد.

نمونه فرم‌ها و قراردادها